Nindaa-nagam giishpin gashkitooyaan. | I would sing if I could. |
Gidaa-izhaa na? | Would you go? |
Daa-gii-wanendam na? | Would he have forgotten? |
Aapiji nindaa-moojigiz. | I would really rejoice. |
Gakina sa gidaa-minwendaamin | We should all be glad. |
Enigok gidaa-gii-baapimin. | We should all have laughed heartily. |
Iniw John wiikaanisan daa-gii-bi-izhaawan, iniw owiidigemaaganini gaye. | John’s brother would have come, and his wife too. |
Gidaa-gii-ningodwaasookaamin. | We should have been six in the canoe. |
Gaawiin daa-gii-babaamendanziiwag. | They would not have minded. |
Abinoojiiwidog, bazigwiig, bizindamok dash. | Children, stand up and listen! |
Gego giiwanakamigizikegon megwaa giginoo’amaagooyeg. | Do not play while you are being taught. |
Anishinaabemodaa. | Let us talk Indian. |
Gego gitimishkisiidaa. | Let us not be idle. |
Ogidaakiiwebatoon, akawaabin dash. | Run up the hill and look out. |
Namadabin, bizaan-ayaan dash. | Sit down and be quiet. |
Gaawiin da-bii’osii, maanoo daa-maajaa. | He will not wait, let him go. |
Ambe, abinoojiiwidog miikanaang bimoseg. | Come children, walk on the road. |
Ambe miigaadidaa. | Come, let us fight. |
Gaawiin, gego miigaadisiidaa, zaagi’ididaa dash eta. | No, let us not fight, let us love one another. |
Giishpin bimoseyeg, giga-ayekozim. | If you walk, you will be tired. |
Aanoo nibooyaan miinawaa ninga-aabijiibaa. | Although I die, I shall rise again. |
Aaniindi gidinendaan endaad? | Where do you think he lives? |
Giishpin sa asaad iniw ogookooshensiman imaa mashkimodaang da-bizaan-ayaawan. | If he puts his little pig into a sack it will be quiet. |
Gabe giizhig sa gii-nandoomikwe, mii wenji-ayekozid. | All day long he’s been hunting beaver, that’s why he’s tired. |
Giishpin inenimigooyaan ji-gabaayaan, gaa wiikaa miinawaa ninga-boozisii jiimaaning. | If I am permitted to land, I will never enter a canoe again. |
Nimaw sa onji-gashkendamaan. | I weep because I am sad. |
Nigashkendam sa, mii wenji-mawiyaan. | I weep because I am sad. |
Pegish sa bi-izhaawaad. | I wish they would come. |
Giishpin gichi-anokiid, da-zhawendaagozi. | If he works hard, he will prosper. |
Gibaapinodaagoo sa onji-nibwaakaakaazoyan. | You are laughed at because you pretend to be clever. |
Gitimaagozi onji-minikweshkid. | He is poor becaues he drinks too much. |
Da-minwendamoog giishpin izhaasigwaa. | They will be glad if they don’t go. |
Giishpin nawaj wiiba gii-bi-izhaayaambaan. | If I had come sooner. |
Giishpin bijiinaago gii-dagwishinaangiban iwidi gaawiin nindaa-gii-gashkendanziimin. | If we had arrived there yesterday we should not have been unhappy. |
Gagwedwe Smith giishpin gii-bi-dagwishininid Brownan. | Smith is asking if Brown has come. |
Giishpin aangwaamizisig aw abinoojiinh da-bangishin. | If that child does not mind he will fall. |
Ningichi-gizhiiwe ji-onji-noondamowaad. | I speak loud that they may hear. |
Nawaj minwendaagwad ji-bizaan-ayaang *ji-onzaamidoonong. | It is better to be silent than to talk too much. |
Mawi aw abinoojiinh onji-dakizided. | The child cries because his feet are cold. |
Giishpin iw izhichigeyan, ninga-maajaa. | If you do that, I shall go away. |
Giishpin wiisninisiwan gaa wiikaa giga-mashkawizisii. | If you do not eat you will never be strong. |
Gidaa-wiisinimin ji-bimaadiziyang. | We must eat to live. |
Giishpin mino-izhiwebiziwaad apane da-moojigendamoog. | If they behave well, they will always be happy. |
Zhaagwiiwii onji gii-aakozid. | He is weak because he is sick. |
Aw gwiiwizens getamishkid gaa wiikaa da-nibwaakaawininiiwisii. | The idle will never be a wise man. |
Giin gegiibaadiziyan, wegonen wenji-gotaajiyan? | Tho foolish one, why dost thou fear? |
Igiw meji-izhiwebizijig gwiiwizensag ogii-nisaawaan iniw getamaagizinijin gaazhagensan. | Those wicked boys have killed the poor cat. |
Igiw moonzhag neshkaadizijig moonzhag da-gashkendamoog. | Those who are often angry will often be unhappy. |
Niinawind getamaagiziyaang aapiji nimbakademin. | We poor people are very hungry. |
Giinawind gekinoo’amaageyang giga-wiijiiwaanaanig igiw abinoojiinyag. | We masters will go with the children. |
Niwaabamaag niizh getimishkijig gwiiwizensag iwidi nemadabiwaad. | I see two idle boys sitting there. |
Owaabamaan niizh getimishkinijin gwiiwizensan iwidi nemadabinid. | He sees two idle boys sitting there. |
Gigii-mikawaag niizh maanishtaanishag wenishingig imaa miikanaang. | You found two stray sheep on the road. |
Ogii-mikawaan niizh maanishtaanishan *wenishinijin imaa miikanaang. | He found two stray sheep on the road. |
Niswi bekwezhiganikejig, niizh meskwaasinikejig gaye niiwin jaamaanikejig. | Three bakers, two brick-makers, and four canoe-makers. |
Meno-izhiwebizid. | A good man |
Mino-inini. | A good man |
Igiw bebaa-gagiinawishkijig gaawiin da-zhawendaagozisiiwag. | Those who go about telling falsehoods will not prosper. |
Niizhidana dasominag menopogozijig mishiiminag. | Twenty nice apples. |
Midaasominag jiisan wayaabishkaagin. | Ten white turnips. |
Niiwewaan wenizhishijig bizhikiwag. | Four yoke of fine oxen. |
Nesogonagizid abinoojiinh. | A three days old child. |
Naazhobiboonagizid bebezhigoongazhiins. | A two year old colt. |
Medaasogonagizid giizis. | The tenth day of the month. |
Menikweshkid ininiwish, gegoo enaabadizisig. | A drinking, good for nothing man. |
Ogii-waabamaan bezhig gaawashkwebiishkinijin imaa odenaang. | He saw a drunkard in the town. |
Apii baandigeyegon anami’egamigong bizaan-ayaagok†. | Whenever you enter the church, be silent. |
Apii bebaamoseyaanin ninitaa-ayekoz. | Whenever I walk out I always get tired. |
Apane nishkaazinaagozi apii ayaakozijin. | He always looks cross when he is sick. |
Apane bwaaziyaanin wiigwaas-jiimaaning nnga-gonabishkaa nindayindendam. | Whenever I enter a birch-bark canoe, I fancy I shall upset. |
Apane ayaagimoseyaanin ningiipizide. | Whenever I walk on snow-shoes my feet get chapped. |
Baandigeyaanin endaayaan apane nimoojigendam. | Whenever you enter my home I am always delighted. |
Inendamoog igiw anishinaabeg ji-zoogipogiban waabang. | The Indians think it will snow to-morrow. |
Mewinzha sa bezhig akiwenzii ayaagoban Namebin gaa-izhinikaazogobanen. | Long ago there was an old man whose name was Namebin. |
Endagwen ji-bi-izhaagwen. | I don’t know whether he will come. |
Biidaasamosedog. | He is coming along (so they say). |
Gii-gonaabobogogwen† ikidom. | They say he was upset in the rapids. |
Giishpin giiwanendamanen gaawiin giga-aanwenimisinoon†. | If you forget I will not blame you. |
Odaminodogenag. | I suppose they are playing. |
Aw mindimooyenh makizining endaagobanen. | The old woman who lived in a shoe. |
Aw gaazhagens bebiichigobanen. | The cat that wore boots. |
Mewinzha sa ayaawaagoban igiw wiindigoog abinoojiinyan amwaagobanenag†. | Long ago there giants who ate little children. |
Nidinendam sa nibaadog, maagizhaa dash nibaakaazogoban eta. | I suppose he is asleep, but perhaps he is only foxing. |
Giishpin ezhaawaanen iwidi, gidaa-nishkaadiz na? | If I should go there would you be angry? |
Ondaasinake bi-ipatoo. | He runs this way. |
Mitashkakamig ginamadabimin. | We sit on the ground. |
Bi-biindigewan iniw ogwisan aw John. | John’s son comes in. |
Iniw sa oosan gii-biindigewan wiigwaaming. | His father is gone into the house. |
Awi-namadabin. | Go and sit down. |
Nitaa-nagamo. | She knows how to sing. |
Bakobiigwaashkwaniwan odayan. | His dog goes into the water. |
Baamaa giga-dagwishininim. | By and by we shall arrive. |
Aaniin enendaman? | What do you think? |
Aw inini aapiji nibwaakaa, dabasenindizo gaye. | That good man is very wise, and he is humble too. |
Niizh gwiiwizensag, niswi gaye ikwezensag gii-booziwag jiimaaning. | Two boys and three girls got into the canoe. |
Gii-naanookamoog maamawi. | They were five in the canoe altogether. |
Wa’aw inini makizinike, iwedi dash ikwe wiiwakwaanike. | This man makes shoes, and that woman makes hats. |
Igiw iwedi sa gwiiwizensag animoshikaazowag. | Those boys are pretending to be dogs. |
Jack! Ondaas! Wewiib! | Come here, Jack! Be quick! |
Nindaa-mikwenimaa giishpin gii-waabamagiban. | I should remember him if I had seen him. |
Gimikwenimigonaan onji-gikeniminang. | He remembers us because he knows us. |
Apii wabamininagog, giga-kigenimininim. | When I see you I shall know you. |
Gego zhiingenimishiken. | Do not hate me. |
Zhawenimishin giin zhewenjigeyan. | Have mercy on me thou merciful one. |
Zhawenim igiw zhaangenimikig. | Be merciful to those who hate thee. |
Gego naniibikimaakegon | Do not scold him (pl.) |
Gaawiin minwendanzii ji-nanniibikemind. | He does not like to be scolded. |
Gaawiin gidaa-inenimaasiinaan ji-waneniminang. | We must not allow him to forget us. |
Waabam. | See him. |
Zaagi’ | Love him. |
Giishpin zaagi’ag, ninga-zaagi’ig. | If I love him, he will love me. |